Hoeveel seconde kun jij de /aa/ aanhouden? En hoe staat het ervoor met je longcapaciteit? Weet jij hoe hoog en laag je kunt zingen? Mat andere woorden; Weet jij hoe het er voor staat met jouw stemcapaciteiten? In deze blog kun je daar zelf al een klein beetje achter zien te komen. Super handig om dit soort details te weten welk als je je stem wil trainen, of al je gericht naar een doel toe wil werken. Tips door Mariëlle Dortmans - Logopedist en stemtherapeut bij stem-specialistische logopedie- en ontspanningspraktijk MyBodyVox!
Hieronder staan kort wat proefjes opgesomd die je zelf uit kunt voeren om je stem al iets beter te leren kennen. Natuurlijk heeft iedere uitkomst weer bepaalde betekenis waar je dan weer mee aan de slag kunt, maar als ik daar nu op inga, dan verandert deze blog in een boek, dus we houden het kort en bondig. Dit is een kleine greep uit wat er bij een uitgebreid stemonderzoek ook voorbij komt. Dus voor nu ben jij de onderzoeker van je eigen stem! De maximale fonatieduur (MFD) Probeer eens zo lang mogelijk, op een toon die voor jou prettig is, de /aa/ aan te houden en meet met een timer hoe lang je deze /aa/ aanhoudt. Komt deze boven de 15 seconden uit? Top! Dat zou een normale gezonde/goed werkende stem namelijk moeten kunnen. Lukt dit niet? Dan zou het kunnen zijn dat er te weinig ademsteun toegepast wordt, er een onvolledige sluiting van de stemplooien (ofwel stembanden) is. Ook zou het een andere oorzaak kunnen hebben bijvoorbeeld een anatomische afwijking of een luchtwegaandoening zoals bijvoorbeeld Astma. Gemiddeld gezien kunnen mannen dit 21,8 seconden aanhouden en vrouwen 16,2 seconden. De dynamische en melodische randjes van je stem De maximale en dynamische stemomvang kan heel mooi in kaart gebracht worden met een fonetogram. Met een fonetogram krijg je een heel mooi en duidelijk beeld over de mogelijkheden en beperkingen van je stem. Een fonetogram geeft ontzettend veel waardevolle informatie over de status van je stem.
Maar nu ben jij de onderzoeker en kun je alvast een beeld krijgen van het dynamische en melodische bereik van jouw stem. Je hebt hiervoor alleen je stem en een decibelmeter nodig (op 30 centimeter afstand van je mond) en een stemapparaatje (het liefst een waar je ook Hertz op kunt zien). Je gaat namelijk meten hoe zacht, hard, hoog en laag kunt ‘zingen’ op een /aa/. Als je deze gegevens hebt, kun je bijvoorbeeld trainen om een groter verschil in luidheid te krijgen. Tussen de zachts en hardst geproduceerde toon zou een verschil van meer dan 40 decibel moeten zitten. Mannen zouden in de hoogte een D groot (73 Hz) moeten kunnen behalen en vrouwen een d’ (d eengestreept, wat 294 Hz is). Voor een goede analyse van de stem moet de meting gedaan worden in een goede geluidsarme ruimte met een goed gekalibreerde decibelmeter. De metingen die jij zojuist hebt uitgevoerd, of nog gaat uitvoeren, zijn minder compleet dan een volledig fonetogram en kunnen natuurlijk anders uitkomen wanneer de meting onder andere omstandigheden uitgevoerd worden. En de stemmogelijkheden zijn natuurlijk ook niet iedere dag hetzelfde. Als je de avond ervoor goed hebt gedronken en gefeest zal deze waarschijnlijk anders uit de test komen dan wanneer je goed hebt geslapen en vocaal fit bent ;-)
Ken je stem! Pas dan kun je er voor zorgen dat alles soepeltjes en verantwoord verloopt
Registerbreuk Probeer eens een glijtoon van laag naar hoog te maken op een /aa/ of een /ie/. Het kan zijn dat je op een gegeven moment een overgang hoort in het stemgeluid. Dit is hoogstwaarschijnlijk de overgang van borststem naar kopstem. Hoe getrainder de stem, des te minder goed je deze overgang hoort. Je kunt een soepele overgang trainen door deze glijtonen langzaam uit te voeren, deze tijdens het bubbelen te oefenen of door eerst nasale glijtonen te maken op bijvoorbeeld de /ng/. Als je je stem opneemt en terugluistert, kun je met behulp van een piano herleiden op welke toon je registerbreuk plaatsvindt. De S/Z-ratio Pak de stopwatch of timer maar bij de hand want die ga je nodig hebben voor het volgende onderzoekje. We gaan namelijk een aerodynamische meting uitvoeren. Hierbij wordt de beheersing van de ademfunctie gemeten. Bij het aanhouden van de /ss/ wordt puur en alleen de ademfunctie gemeten, maar bij het aanhouden van de /zz/ wordt, naast de ademfunctie, ook de stembeheersing gecontroleerd. De /zz/ is namelijk een stemhebbende klank waarbij de stembanden tot trilling gebracht moeten worden om deze klank te kunnen produceren. Probeer eens zo lang mogelijk de /ss/ aan te houden (niet /es/, maar alleen /ss/) en hou bij hoe lang je deze kunt aanhouden. Daarna meet je hoe lang je de /zz/ kunt aanhouden. Het getal dat uitkwam bij de /ss/ deel je door het getal dat bij de /zz/ uitkwam. De verhouding tussen de s/z-ratio is ideaal gezien 1. Groter dan 1,4 wordt gezien als afwijkend. In onze praktijk nemen we veel stemchecks af om er precies achter te kunnen komen hoe het ervoor staat met de stem. Je zou het kunnen zien als een APK voor je stem ;-) Als actief stemgebruiker, zeker in de muziekwereld, is het slim om te weten hoe het met je stem gaat en wat je stem-mogelijkheden en beperkingen zijn zodat je eventuele stem problemen voor kunt zijn. Met andere woorden: Ken je stem! Pas dan kun je er voor zorgen dat alles soepeltjes en verantwoord verloopt. Boek hier je eigen APK: https://www.mybodyvox.nl/check-je-stem
“YOU SUPPORT YOUR VOCALS, WE SUPPORT YOU”
Mariëlle Dortmans Stemtherapeut & Logopedist MyBodyVox Stem-specialistische Logopedie- en ontspanningspraktijk www.mybodyvox.nl contact@mybodyvox.nl 06-14066866 Strijp-S - Videolab Torenallee 20, 5617 BC, Eindhoven Instagram: www.instagram.com/mybodyvox/ Facebook: www.facebook.com/mybodyvox/