Basistips voor jouw stem

Een goede fundering voor het zingen zorgt ervoor dat de boel niet instort. In deze blog reik ik, Mariëlle Dortmans - Logopedist en Stemtherapeut, je daarom een aantal basisprincipes toe die ervoor zorgen dat jij een goede basis hebt om verantwoord te werk te kunnen gaan met je stem!

Door spierspanning kan de werking van de stem belemmerd worden. Met een goede basis en techniek, kun je de stem vrij laten functioneren en spanning vermijden. En het fijne is, dat wanneer je de basis en techniek goed toepast, het meteen effect heeft en kunnen eventuele moeilijkheden bij het zingen op een hele snelle en eenvoudige manier verholpen worden. De basisprincipes die ik je vandaag ga aanreiken maken het mogelijk om: heesheid te vermijden, langere zinnen te kunnen zingen, om meer tonen binnen de stemomvang te kunnen bereiken èn om een krachtiger en meer helder stemgeluid te kunnen produceren.

"Eventuele moeilijkheden bij het zingen kunnen op een hele snelle en eenvoudige manier verholpen worden"

1. HOUDING EN ADEMSTEUN Wanneer je een goede houding toepast, kun je een betere interactie toepassen van de spiergroepen die nodig hebt voor het geven van ademsteun. Denk hierbij aan de buikspieren, de lendespieren en de rugspieren. Maar hoe weet je nu wanneer je een goede houding hebt en wanneer je de ademsteun toepast? Dat ga ik je middels wat oefeningen hieronder hopelijk laten ervaren.

Houding:

Ga met beide voeten op de grond staan en probeer de druk evenredig over beide voeten te verdelen.
Verdeel vervolgens je gewicht wat naar voren, naar achteren, naar links en naar rechts en voel hoe je lichaam hier op reageert.
Probeer het nu nog een keer en blijf voor een paar tellen met het gewicht wat meer naar voren hangen. Misschien merk je dan wel dat er wat druk op de keel komt te staan. Of misschien merk je wel dat er op andere plekken in het lichaam spanning ontstaat.
Als je nu weer je wat rechter komt staan en je verdeeld het gewicht weer evenredig over de voeten, dan voel je dat die spanning die je net voelde mogelijk weer weg is. Het is van belang dat de spieren ontspannen zijn zodat je deze zelf tot spanning kan brengen voor het toepassen van ademsteun.

En natuurlijk ga je tijdens een gig niet super statig op twee voeten op de grond staan. De oefening hierboven is bedoeld als bewustwordingsoefening zodat je kunt voelen dat er een bepaalde ontspanning in het lichaam moet zijn om een ontspannen stemgeluid te kunnen creëren en dat spieren niet te gespannen moeten zijn omdat je deze anders niet meer kunt toepassen voor extra steun. Probeer maar eens op een ontspannen flow te bewegen tijdens het zingen en probeer te ervaren wat je allemaal in het lichaam en bij het strottenhoofd voelt aan spanning en ontspanning.

Andere aspecten van houding waar je rekening mee kunt houden zijn:

De knieën niet op slot zetten;
Je bekken kantelen zodat je geen holle rug hebt;
Schouders omlaag en wat naar achteren voor een open borst;
Kin niet te laag en niet te hoog om het strottenhoofd/het stemapparaat de ruimte te geven.

"Natuurlijk ga je tijdens een gig niet super statig op twee voeten op de grond staan"

Ademsteun:

Met ademsteun wordt ook wel de beheersing van de uitademing bedoeld. Het toepassen van ademsteun is niet zo simpel als gewoon even je buikspieren aanspannen en denken dat het daarmee opgelost is. Het toepassen van ademsteun hoeft niet moeilijk te zijn, maar vergt toch wat controle over de luchtstroom en spieren. Het langzaam en gecontroleerd naar buiten sturen van de lucht door het aanspannen van bepaalde spieren kan gelukkig wel getraind worden.

Voorbeeld: Stel je hebt een ballon opgeblazen en je pakt het uiteinde van de ballon vast (het tuitje). Wanneer je de lucht langzaam uit de ballon laat lopen door het tuitje gespannen te houden, hoor je een piepend geluid. Je kunt zo de lucht gecontroleerd de ballon doen laten verlaten. Maar wanneer je de ballon ineens loslaat, ontsnap alle lucht ineens, is er geen steun toegepast en bleef het piepende geluid weg.

Bij ademsteun wordt er ook onderscheid gemaakt tussen natuurlijke ademsteun en actieve ademsteun. Natuurlijke ademsteun zegt het eigenlijk al: het is de ademsteun die je van nature al hebt nadat je net ingeademd hebt en je middenrif laag is. Wanneer je gaat uitademen, wil het middenrif ontspannen en de lucht zo snel mogelijk het lichaam doen verlaten en is het de bedoeling dat je middels het toepassen van actieve ademsteun ervoor zorgt dat je niet het effect van de snel leeglopende ballon krijgt.

Een oefening die vroeger al gebruikt werd en die je thuis ook zou kunnen toepassen is het zingen voor een kaars. Vroeger plaatste men een kaars voor de mond tijdens het zingen. De vlam mocht toen niet bewegen want hoe minder lucht er uit de mond kwam, des te beter het zou zijn. Zo kon men de adem beheersen en kon gecontroleerd worden of de ademsteun goed toegepast zou worden. Ik zou zeggen: ‘Give it a try.’

Een andere oefening om de ademsteun te trainen is door te sissen. Je probeert hierbij kleinere hoeveelheid lucht uit het lichaam te sturen dan natuurlijk voelt. Het kan voelen alsof je je adem moet inhouden. Op het begin zal dit niet heel veel energie kosten, maar op een gegeven moment ga je voelen dat de druk verandert en neemt de druk rondom het middenrif toe waardoor het lastiger is om weerstand te bieden. Nu ben je de controle van het middenrif aan het trainen, and that’s awesome! En hoe langer je dit volhoud, des te beter je controle is.

Er zijn ontzettend veel oefeningen om de ademsteun van verschillende spiergroepen te trainen. Zo is het breed houden van de ribben erg van belang, maar ook het gebruik van spieren rondom de buik, je middel en je rug.

2. TWANG EN KLINKERVERKLEURING

Twang

Om het geluid meer helder te maken en om het volume te versterken, kun je twang toepassen. Twang kun je in alle stemfuncties en bij alle effecten toepassen en maakt het zingen makkelijker. Maar wat gebeurt er dan eigenlijk? Je kunt het zien als een buis, de luchtpijp met de stembanden daarboven, waar geluid doorheen komt. Wanneer die opening van de buis vernauwd wordt (door het strottenklepje en de bekerkraakbeentjes), veranderd het geluid. Dit maakt het mogelijk om bijvoorbeeld wat hogere noten te kunnen zingen. Het ervaren van het twang-geluid kun je doen door eendjes na te doen: ‘Kwàek, kwàek’ en hou de klank zonder de -k aan. Als dat geluid irritant klinkt en ontspannen voelt, dan heb je waarschijnlijk een goede basis voor twang te pakken. Dit kun je vervolgens genuanceerd in de zang verwerken.

Klinkerverkleuring

Verder kun je nog spelen met klanken. Misschien ken je het gevoel wel dat je in volle overgave mee aan het zingen bent en daar komt ineens een hoge noot…. en je kunt deze niet fijn zingen… ‘Hmmm…’, dat is lastig natuurlijk, maar mogelijk zou je dit woord en deze noot wel kunnen zingen, maar heeft de artiest gebruik gemaakt van klinkerverkleuring. Stel dat je op een hoge noot: ‘Like me’ moet zingen. De ‘me’ speek je normaal uit als ‘mie’, maar wanneer je de hoogte in gaat, is het lastig om deze klank uit volle borst te kunnen zingen. Dan zou het slim zijn om de klinker wat te verkleuren. Met andere woorden: de klinker omzetten naar een andere klinker. Je kunt dan proberen om ‘me’ te zingen als ‘meeee’. Probeer dat maar eens uit :)

3. SPANNING VERMIJDEN

Tot slot wil ik graag nog even afsluiten met het belang van het vermijden van spanning. Spanning in de lippen of een vooruitgestoken kaak kunnen spanning rondom de stembanden veroorzaken wat een nadelig effect heeft op ontspannen zingen. In mijn vorige blog: Ohjee, die hoge noot wat nu, deel II’, heb ik wat tips and tricks staan die je toe kunt passen om spanning rondom de lippen en kaak te vermijden, zoals bijvoorbeeld het losschudden van de kaak en liptrillers.

Hopelijk kun je met deze lading extra tips aan de slag! En lukt het toch niet helemaal? No problemo, dan kun je altijd aan de bel trekken, er zijn namelijk nog wel 100 andere oefeningen die mogelijk zijn en die voor jou misschien beter werken. Bij MyBodyVox werken we al jaren met artiesten die ondersteuning verlangen tijdens het zingen. In onze praktijk werken we veel met de CVT-techniek, geven we veel strottenhoofdmassages, nemen we veel stemchecks af voor artiesten (om te checken hoe het ervoor staat met de stem) en geven we stemtherapie, tips and tricks om nog meer uit de stem te halen!